Blog

Gemüsebau Steiner evalueert overstap van HPS naar LED:

"Onder LED hogere opbrengst door hoger vruchtgewicht"

In de herfst van 2019 installeerde Gemüsebau Steiner LED-belichting in hun tomatenkas in Kirchweidach. Deze lampen vervingen de bestaande 1000W HPS-lampen op een oppervlakte van 5000 m².

Het was de eerste LED-installatie in Duitsland voor tomaten. En nog belangrijker volgens Hyperion dat de LED-belichting leverde, het was een unieke test waarbij de tomatengroei werd vergeleken met aangrenzende secties van dezelfde kas met HPS-belichting.

Maarten Klein, hoofd agronoom van Hyperion Grow Lights, ontmoette in juni Andrei Mihai, hoofdteler van Gemüsebau Steiner om de eerste resultaten van deze test te bespreken.

Welke lichtniveaus heb je in de HPS- en LED-secties van je kas?

Dezelfde. We hadden al een Photosynthetic Photon Flux Density van 191 µmol/s/m² in de HPS-lampen in onze kas en het plan was om ze een op een te vervangen met LED van Hyperion met hetzelfde lichtniveau als HPS, maar met 40% minder energieverbruik. De metingen die we hebben uitgevoerd na de vervanging gaven aan dat er een gemiddelde PPFD van 192 µmol/s/m² was.

Hoe eenvoudig was het om de LED-lampen te installeren?

Er was aanvullende HPS-verlichting geïnstalleerd in onze tomatenkas van ongeveer 2 hectare. We hebben de HPS vervangen door LED in een van de vier delen, dus het deel met LED-belichting beslaat nu zo’n 5000 m².
Het was heel eenvoudig om de HPS-lampen te vervangen, omdat de LED-lampen dezelfde elektrische kabels een aansluitingen hebben. We konden ze een op een vervangen, op dezelfde positie. De rest van de kas had nog steeds de HPS-belichting. Zo konden we een directe vergelijking maken tussen beide lampsoorten in dezelfde kas.

Zagen jullie verschillen in de opbrengst tussen de twee delen?

Ja, bij een gelijke lichtintensiteit is het mogelijk om met de LED-lampen een hogere opbrengst te krijgen en tegelijkertijd energie te besparen. De LED-lampen hadden een rood, blauw, wit en donkerrood spectrum. Dit is een algemeen spectrum dat door Hyperion wordt aanbevolen voor tomaten en andere gewassen, het heeft alle nodige componenten van PAR-licht plus wat donkerrood.

Ben je verschillen tegengekomen in het gewas?

De planten onder de LED-lampen waren generatiever. Met de HPS-lampen worden de bladeren van de planten groter en vegetatief, zelfs met een hogere kastemperatuur. Onder de LED-lampen waren de planten erg generatief, zelfs met een lagere temperatuur. Het gewas is over het geheel genomen sterker onder de LED-lampen. We hebben ook gekeken naar de trosvorming. Onder de LED-lampen was er 1 tros minder goed gevormd, maar deze had wel meer opbrengst met zwaardere vruchten.


Wat was het verschil in vruchtgewicht?

Door de LED-lampen uit te proberen op zo’n grote oppervlakte kregen we een goed overzicht van de trossen. De trossen die onder LED groeiden waren groter en sterker en het gemiddelde vruchtgewicht was hoger. Een ander voordeel was dat er geen gespleten vruchten waren, wat normaal gesproken onder HPS wel voorkomt.

Hoe was het brixniveau en de smaak?

Het was warmer onder de HPS. De vruchten hadden daarom een hogere temperatuur, wat leidde tot een iets hoger brixniveau. Maar naar mijn mening was de smaak van de vruchten onder de LED beter, het brixniveau is dus geen toonaangevend meetinstrument. Onze klanten beoordelen de kwaliteit van de tomaten op basis van smaak, daarom is ons belangrijkste doel om de smaak goed te krijgen.

Waren er verschillen in klimaatbeheersing en de kastemperatuur?

In het LED-gedeelte was het wat kouder, omdat de LED-lampen geen stralingswarmte afgeven. Daarom hebben we het klimaat van tijd tot tijd aangepast door de temperatuur in dat deel te verhogen. Onder de HPS-lampen is het lastiger om een goed klimaat aan te houden, maar onder de LED-lampen was dit een stuk eenvoudiger, omdat we niet te maken hadden met de extra warmte die de HPS-lampen afgeven.

Hoeveel lichturen gaven de LED-lampen in vergelijking met de HPS-lampen?

Ongeveer 2100 jaarlijkse lichturen voor beide. Deze test met LED werd gedaan op basis van dezelfde hoeveelheid lichturen in beide gedeeltes van de kas.

Zijn jullie tevreden met het led-gedeelte en wat zijn de belangrijkste verschillen?

Het grootste verschil is de verminderde warmte onder LED. We hebben zo een betere controle over de teelt. De planten groeien beter onder deze lampen, ze zijn generatiever, de vruchten zijn zwaarder en hebben een betere smaak. En het belangrijkste: we zien aanzienlijke energiebesparingen met LED.


Wat was het verschil in energieverbruik?

We hadden een verminderd elektrisch energieverbruik verwacht van 35% in vergelijking met HPS-lampen voor dezelfde hoeveelheid licht. De LED-lampen van Hyperion bleken nog efficiënter te zijn en verbruikten 40% minder energie dan de HPS-lampen, terwijl de lichtintensiteit bleef behouden. Elektriciteit is ontzettend duur in Duitsland en ik heb uitgerekend dat we de hogere investering binnen 2-3 jaar hebben terugverdiend door de energiebesparingen. Daarna zullen ze pure winst opleveren vanwege de lagere operationele kosten.

Wat is het resultaat van deze test? Heeft Gemüsebau Steiner toekomstplannen met LED-lampen?

Ons bedrijf is altijd op zoek naar duurzaamheid, verbeteringen en kostenbesparingen. Steiner maakt gebruik van geothermie en is CO²-neutraal. Het LED-concept past goed bij onze filosofie. Daarom zullen we verdere investeringen doen in LED.

Bron: groentenieuws.nl (15-07-2020)


Rozenkwekers: 50 procent hogere opbrengst door led-verlichting

De Nederlandse rozenteler Porta Nova en het Belgische Rozen Scheers maken bekend door het gebruik van led-belichting een 50 procent hogere gewasopbrengst te realiseren.

Kort na de proefperiode met groeilichtinstallaties van Philips Lighting op basis van hybride led en hogedruknatrium (HPS) hebben beide kwekers hun investering in led uitgebreid nadat hun opbrengsten waren toegenomen met circa 50 procent.

Wim Steeghs, key account manager glastuinbouwbelichting en rozenspecialist bij Philips Lighting, hierover: ‘De led-technologie is nu volwassen, energie-efficiënt en nauwkeurig genoeg om te worden toegepast in de rozenteelt. Telers beginnen met hybride installaties en wij denken dat de meesten van hen binnen 5 jaar zullen beschikken over een hybride of volledige led-installatie dankzij de voordelen die deze biedt voor het verbeteren van gewassen en het verlagen van de bedrijfskosten.’

Eigenaar Wim Scheers (Rozen Scheers) over de resultaten: ‘Onze opbrengsten zijn in de hybride situatie met 30 tot 50 procent toegenomen. We kunnen nu onze planten gedurende langere perioden belichten zonder dat de gewastemperatuur hoger wordt en waarbij grotere hoeveelheden CO2 worden vastgehouden. Dit helpt de groei van onze gewassen te bevorderen.’

Porta Nova, een van 's werelds grootste telers van Red Naomi rozen, besloot na de succesvolle proeven een extra kas van 1,1 hectare in gebruik te nemen met een installatie bestaande uit 50 procent HPS en 50 procent led toplighting. ‘De led-tuinbouwbelichting biedt ons meer flexibiliteit en meer licht in de lente, zomer en herfst’, zegt Leon Dukker, algemeen directeur van Porta Nova. ‘Verder verwachten we in de hybride opstelling grotere bloemen en een gelijkmatiger kwaliteit van de gewassen te bereiken. We kunnen de bloei vertragen en een betere gewastemperatuur verkrijgen dankzij een betere klimaatbeheersing, terwijl we tegelijk aanzienlijke energiebesparingen verzekeren. Ons doel met de led led-installatie is een nauwkeurige klimaatbeheersing te gebruiken voor het verder verbeteren van de constantheid, bloei en schaplevensduur van onze gewassen en zo een nog beter product te produceren voor onze klanten.’

Bron: LED Magazine


Met LED-verlichting energieverbruik glastuinbouw halveren

Door gebruik te maken van LED-verlichting in kassen kan het energieverbruik van tomatentelers gehalveerd worden, denkt Leo Marcelis, hoogleraar Tuinbouw en Productfysiologie aan Wageningen University. Acht promovendi en drie postdocs gaan onderzoek doen om dit mogelijk te maken. Technologiestichting STW en tien bedrijven financieren dit onderzoek, zo werd op 18 november 2014 bekend.

Overstappen van hogedruk natriumlampen naar LED-verlichting bespaart al 25 procent energie op de omzetting van elektriciteit in licht, en over enkele jaren waarschijnlijk zelfs 30 procent. Daarnaast denkt Marcelis nog eens 30 procent elektriciteit te kunnen besparen door de LEDs slim te plaatsen, de mogelijkheid te benutten van verschillende kleuren licht, op het juiste moment de juiste intensiteit te geven en gebruik te maken van rassen die aangepast zijn aan energiezuinige belichting. Op verlichting kan dus in totaal 60 procent elektriciteit bespaard worden. Verder kan door slimme toepassing van LED-licht bespaard worden op energiegebruik voor beheersing van luchtvochtigheid in kassen. Doordat LEDs weinig warmte afscheiden zal er echter wel wat meer gestookt moeten worden. Een netto energiebesparing van 50 procent is dus reëel, berekende Marcelis.

Licht en warmte straks ontkoppeld

Doordat LED-lampen niet heet worden, kunnen ze niet alleen boven maar ook tussen de tomatenplanten geplaatst worden. Door ook licht vanaf de zijkanten op planten te laten schijnen is veel winst te behalen. Welke kleur licht het best gebruikt kan worden tijdens verschillende fases, moet onderzocht worden. Voor de teler is natuurlijk belangrijk dat de plant de extra energie uit de geoptimaliseerde fotosynthese gebruikt om vruchten aan te maken, en niet alleen extra blad. Het ene tomatenras zal een andere lichtrespons hebben dan het andere ras, dus ook daar wordt door de onderzoekers naar gekeken. De opgedane kennis zal straks niet alleen voor telers van waarde zijn maar ook voor veredelingsbedrijven.

Vochthuishouding in kassen verandert

Ook de vochthuishouding in kassen zal veranderen bij gebruik van LED-verlichting. Gebruik van lichtkleuren beïnvloedt namelijk ook of planten hun huidmondjes open- of dichtzetten en het kan de weerbaarheid van planten tegen ziekten verhogen. Op zonnige momenten willen telers erop sturen dat planten hun huidmondjes langer openhouden om CO2 op te nemen, dat vervolgens wordt omgezet in groei van de plant. Open huidmondjes betekent echter ook meer verdamping, en dus meer vocht in de kas en een grotere kans op schimmelziekten. Op koude, donkere dagen en ’s nachts - als er gestookt moet worden om de kastemperatuur op peil te houden - kan energie bespaard worden door de huidmondjes juist wat dichter te laten gaan. Op deze momenten wordt namelijk veel stookenergie gebruikt om de luchtvochtigheid in de hand te houden. Door de verdamping op deze momenten te verlagen kan energie bespaard worden. Daarnaast onderzoekt Marcelis of planten met LED-licht ook weerbaarder worden tegen schimmelziekten als meeldauw en botrytis zodat telers zonder problemen een hogere luchtvochtigheid in de kas kunnen accepteren, wat ook energie bespaart.

Bedrijfsprocessen veranderen door LED-verlichting

In een beslismodel voor tuinders , dat ook ontwikkeld wordt binnen dit project, zullen alle bedrijfsmatige processen meegenomen worden, van lichtkleurgebruik in verschillende fasen tot aan het managen van de vochthuishouding.

Deelnemers en financiers ‘LED it be 50%’

In het project, getiteld LED it be 50%, werkt Wageningen University samen met de universiteiten in Utrecht, Leiden, Delft en Eindhoven. Binnen Wageningen University werken meerdere groepen aan dit onderzoek: de leerstoelgroepen Tuinbouw & Productfysiologie, Agrarische Bedrijfstechnologie en Wageningen UR Plant Breeding. Daarnaast wordt er samengewerkt met tuindersorganisatie LTO Glaskracht Nederland, LED-lampenproducent Philips, plantenveredelaars RijkZwaan, Nunhems en Bejo, automatiseringsbedrijven HortiMax en B-Mex, opkweekbedrijven Van der Lugt Plantenkwekerij en Westlandse Plantenkwekerij en onderzoeksinstituut Wageningen UR Glastuinbouw.

Bron: Wageningen UR, door Leerstoelgroep Tuinbouw en Product Fysiologie, Wageningen University


LED-verlichting kan energieverbruik glastuinbouw sterk terugdringen

Afgezien van het energieverbruik, waar nog veel te winnen valt, loopt de Nederlandse glastuinbouw vooruit op de rest van de wereld. De kwaliteit is hoog en het gebruik van water en pesticiden is nergens zo laag. Toch blijft de vraag naar innovaties, duurzame productie, naar gezonde groente, gezond fruit en mooie bloemen van hoge kwaliteit onverminderd hoog. Een van de innovaties die zoden aan de dijk zet is de invoering van LED-verlichting in de glastuinbouw.

Dat zegt prof. Leo Marcelis op 30 oktober bij de aanvaarding van het ambt van gewoon hoogleraar Tuinbouw en productfysiologie aan Wageningen University.

Glastuinbouw sterke sector

De tuinbouwsector is belangrijk voor de Nederlandse economie. Op dit moment bedraagt de exportwaarde van tuinbouwproducten circa 16 miljard. Met name de Nederlandse glastuinbouwsector is leidend in de wereld, sterk innovatief en voortdurend op zoek naar nieuwe, toepasbare kennis. In Nederland is de omvang van de productie ongeveer gelijk gebleven, maar wereldwijd zal de vraag naar hoog gecontroleerde productie leiden tot een toename van productie in kassen, stelt prof. Marcelis in zijn inaugurele rede Horticultural Science in the Spotlight. Exploring and exploiting the physiology of plants.

De sector zal duurzamer moeten worden en willen bijdragen aan het voeden van de wereldbevolking via gezonde producten van hoge kwaliteit, aldus Marcelis.

Zeer gecontroleerde teelt

De wetenschap rond de tuinbouw zal zich in zijn visie vooral moeten richten op het heel precies kunnen controleren van het teeltproces. Daarvoor zullen systeeminnovaties nodig zijn om het gebruik van hulpbronnen als water, mineralen en andere voedingsstoffen verder terug te dringen, de productie per eenheid oppervlakte te verhogen en gezonde producten van hoge kwaliteit voort te brengen zoals de consument die verlangt.
Wetenschappelijk leggen Marcelis en zijn groep de nadruk op hoe fysiologische processen in gewassen, planten en plantorganen reageren op de teeltomstandigheden, en hoe deze invloed hebben op de gewasproductie en de kwaliteit van de producten.

Marcelis vindt het belangrijk dat het in de tuinbouw niet alleen gaat om de groei van planten maar ook om de behandeling van producten nadat ze zijn geoogst. Op dit moment gaat circa een derde van alle producten in die fase verloren. Dat moet met de nodige inspanning met de helft kunnen worden teruggebracht, stelt hij zich voor.

Efficiënt omgaan met grondstoffen

Op het energieverbruik na, is de Nederlandse glastuinbouw zeer efficiënt, aldus Leo Marcelis. De productie is extreem hoog, de meeste ziekten en plagen worden biologisch onder de duim gehouden en water en voedingsstoffen worden grotendeels hergebruikt. Zo kost het produceren van een kilo tomaten in de Nederlandse kas 15 liter water, tegenover 60 liter water op de volle grond in het Middellandse Zeegebied.

Helaas is het energieverbruik in de Nederlandse glastuinbouw nog erg hoog. Die is verantwoordelijk voor tien procent van het nationale gasverbruik. Tussen 15 en 30 procent van de kosten van een kwekerij gaat op aan energie. Daarom steekt de sector veel inspanning in energiebesparing.

Energieverbruik drukken met LED-verlichting

Qua energieverbruik is het opwekken van warmte niet de bottleneck, zegt Marcelis: “De zwakte zit in de energie nodig voor verlichting. En licht is de drijvende kracht achter de groei van planten.” Hij zet met zijn groep sterk in op het gebruik van LED-verlichting in de glastuinbouw. Hij schat in dat met slim gebruik van LED’s de energiebesparing kan oplopen tot 50 procent.

Overigens heeft het gebruik van LED’s nog andere voordelen die de huidige lichtbronnen – hogedruk natrium lampen – niet hebben, zoals het kunnen bijsturen met de kleur van het licht, de opstelling van de lichtbron ten opzichte van de plant of de intensiteit van het licht. Zo kan de verlichting veel efficiënter worden gebruikt, ten gunste van een nog betere groei van de plant en hogere kwaliteit van het product.


Led-belichting in de tuinbouw is een nieuwe innovatie met toekomstperspectief

Bloemen- en plantenproducenten en toeleveranciers van de sierteelt in de EU zijn niet vies van innovatieve technische toepassingen. Innovatie van zowel nieuwe cultivars als van technische producten die het productieproces verbeteren en/of efficiënter maken is meer en meer een belangrijke exportproduct geworden.

Een nieuwe innovatie is het gebruik van LED-belichting in de tuinbouw. Het is zeker niet zo dat de bekende hogedruknatriumlampen zullen verdwijnen, maar er wordt nu al gesproken van systemen die van beide belichtingstypen gebruik maken. De hogedruknatriumlampen bevorderen de groei, terwijl met de LED-belichting het gewas heel precies gestuurd kan worden.

Proeven worden nu uitgevoerd op een aantal bedrijven, waaronder een bedrijf dat rozenplanten produceert voor de teelt van snijrozen. Daarnaast vinden proeven plaats op een gerberabedrijf en een rozenproductiebedrijf.

De industrie heeft zich inmiddels ook op de LED-belichting geworpen en er zijn inmiddels al meerdere bedrijven die hun LED-installatie als proefopstelling bij producenten hebben hangen.

Het grote voordeel van de LED-belichting heeft alles te maken met duurzaam ondernemen: energiebesparing ten opzichte van hogedruknatriumlampen. Omdat planten voornamelijk rood en blauw licht uit het spectrum gebruiken voor de fotosynthese kan de rest van het licht worden weggelaten. Hierdoor kan meer dan de helft aan energie worden bespaard, misschien wel tot 75%. Bij hogedruknatriumlampen is er geen keuze: die geven altijd het hele spectrum af. Ook gaan LED’s tot vijf maal langer mee dan hogedruknatriumlampen.

Groot voordeel is dat bij gebruikmaking van LED’s het gewas tot in detail is te sturen. Uitgangsmateriaal heeft weer ander licht nodig dan snijbloemen die ook in bloei moeten komen. Met LED’s is dat geen probleem.

Overigens is er al lang geen sprake meer van LED’s zoals die in allerlei sfeerverlichting wordt toegepast voor consumentengebruik. In de tuinbouw is sprake van ‘Power-LED’s’ die een veel hogere lichtopbrengst hebben. Vooral deze ‘Power-LED’s’ zijn in korte tijd sterk verbeterd.

Bron: Tuinadvies.nl en Bloemen Bureau Holland